विज्ञान आणि तंत्रज्ञानामधील माहिती संप्रेषणाची भूमिका व महत्त्व स्पष्ट करा

प्रश्न

विज्ञान आणि तंत्रज्ञानामधील माहिती संप्रेषणाची भूमिका व महत्त्व स्पष्ट करा

उत्तर

i) माहिती संप्रेषणामुळे विज्ञानातील काही प्रयोग तसेच संकल्पना, सम्युलेशन आणि अॅनिमेशनचा वापर करून परिणामकारकपणें आणि सहजतेने निर्देशीत केले जातात. उदा. चेतासंस्था कार्य.  ii) धोकादायक आणि महागडै वैज्ञानिक प्रयोग संगणकावरील सिम्युलेशनचा वापर करून अधिक सुरक्षित वातावरणात आणि कमी खर्चात करता येतात.  iii) फ्लाईट सिम्युलेटरचा वापर वैमानिकांना प्रशिक्षण देताना केला जातो. त्यामुळे विमानावर ताबा ठेवणे, प्रत्यक्ष आणीबाणीची परिस्थिती निर्माण न करताही आणीबाणीच्या वेळी कमीत कमी जीवित आणि मालमत्ता हानी होईल अशा पद्धतीने परिस्थिती हाताळण्याचे कौशल्य प्रशिक्षणार्थी वैमानिकांना आत्मसात करता येते.  iv) वैद्यकीय शिक्षणातही प्रत्यक्ष रुग्णावर प्रयोग करून त्याचा जीव धोक्यात न आणता अवघड शस्त्रक्रिया करायला शिकणे, त्याचा सराव करणे विदयार्थ्यांना सिम्युलेशनमुळे शक्य होते.  v) स्फोटक पदार्थांच्या चाचण्या प्रत्यक्ष स्फोट न घडवता घेता येणे आणि त्याचे परिणाम अभ्यासणे सिम्युलेशनमुळे शक्य झाले आहे. त्याचप्रमाणे प्राण्यांवर घेण्यात येणाऱ्या औषधांच्या चाचण्या नैतिक बंधने पाळून आणि त्यांच्या जीविताला कमीतकमी धोका पोहोचेल अशा पद्धतीने घेता येणे नव्या तंत्रज्ञानामुळे शक्य होते.  vi) तसेच माहिती संप्रेषण तंत्रज्ञानामुळे माहितीचे संकलन करून त्यावर प्रक्रिया करून अंदाज वर्तवला जातो. उदा. हवामानशास्त्र  vii) इंटरनेट, ईमेल, न्युजग्रुप, ब्लॉग्स, चॅट रूम्स, विकीपिडीया, व्हिडीओ कॉन्फरन्सिंग इत्यादी शास्त्रीय माहिती गोळा करता येते.